Madde Detay

Asıl adı Ahmed’dir. 1248/1832 yılında Urfa’nın Pazar Câmi Mahallesi’nde doğmuştur. Babası Şefkat-zâde Eyyûb Efendi’dir. İlk tahsilini babasından aldıktan sonra Hasan Paşa Medresesi’ne girmiş, tefsir ilmini Müftü Abdüllatîf Efendi’den, diğer ilimleri de Müderris Hacı Mustafa Lâmi' Efendi’den öğrenmiştir. İcâzetnamesini de bu zattan almıştır. İleri derecedeki zekâsıyla kendisini tanıtmış, daha öğrenci iken hocalarıyla ilmî tartışmalara girişmiş, hocaları olmadığı zaman arkadaşlarına ders vermiştir. Medreseyi bitirdikten sonra bir müddet hocasına muavinlik etmiş, daha sonra da a’şâr mültezimliği yapmıştır. Kendisi Şeddâdiler’in Âsiyân Oymağı’na bağlı Suruç köylerinde mültezimlik yapmıştır. 1295/1878 yılında Urfa’da vefat etmiş ve Harrankapı Mezarlığı’na defnedilmiştir (Kurnaz, Tatcı 2001: 212; Alpay 1986: 90).

Hafızası kuvvetli, muhakemesi sağlam, görüşleri keskin bir kişiliğe sahiptir. Nükte söylemeyi seven bir şairdir. Refah içinde yaşamış, çevresine cömert davranmıştır. Evlenmemiştir. Bir kaza sonucu sol gözünü kaybetmiştir. Espirili bir kişiliğe sahip olup hazırcevaplılığıyla ün salmıştır.

Ahmet Hikmet, eserlerini zamanın Urfa Mutasarrıfı Süleymân Şefîk Paşa bastırmak üzere İstanbul’a götürmüş, ne yazık ki paşanın iki ay sonra ölmesi üzerine bunlar kaybolmuştur. Şiirlerinin birçoğu özel koleksiyonlarda bulunmaktadır (Alpay 1986: 91; Özgül 2000: 944). Eserleri şunlardır:

1. Dîvân: Müretteb bir Dîvân'dır.

2. Mecmû’a-i Hicviyyât: Ahmed Hikmet'in hicivlerinin yer aldığı eserdir.

3. Nâbî Dîvânı: (ra) harfine kadar Nâbî Dîvânı'na tahmistir.

4. Hâfız-ı Şirâzî Dîvânı: (sin) harfine kadar Hâfız-ı Şirâzî Dîvânı'na tahmistir.

Gerek kendi devrinde ve gerekse kendisinden sonra gelenler Şair Ahmed Hikmet’i benimsemiş, onun gazellerini tahmis ve tanzir etmişlerdir. Şairin teşvik ve desteğiyle Hasan Paşa Kütüphanesi kurulmuş ve bu kütüphaneye de bizzat kendisi bir kitabe yazmıştır. Birçok Urfalı şair gibi Hikmet de Nâbi geleneğini sürdüren ve bu yolda başarılı örnekler veren bir şairdir. Kardeşi Mehmed’e ilk eğitimini vermiş, hatta Şevket mahlasını kardeşine kendisi bulmuştur. Güçlü ve dile hâkim bir şairdir. Şiirinde bilginin izleri kuvvetlidir. Şiirin her türünde Türkçe, Arapça ve Farsça şiirler, keskin hicivler yazmıştır. Şiirlerinin ekserisi irticalidir. Hikemi aşk şiirleriyle Hikmet, Urfa’da Nâbi’den sonra gelen en büyük şair olarak kabul edilmektedir. Onun hakkıyla tanınmayışının tek nedeni Urfa’ya sıkışıp kalmasıdır.

Alpay, Bedri (1986). Şanlıurfa Şairleri. C. I. Şanlıurfa: Dal Yay.

Kurnaz, Cemal, M. Tatcı (hzl.) (2001). Mehmet Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C. I. Ankara: Bizim Büro Yay.

Özgül, M. Kayahan (hzl.) (2000). İbnü'l-Emin Mahmud Kemal İnal, Son Asır Türk Şairleri. C.2. Ankara: AKM Yay.

Gazel

Bâğbân oldum nihâl-i yâsemîni beslerim 
Dâye-i aşkım o şûh-ı nâzenîni beslerim

Şir ü şeker feyz-i cârîdir dil-i masmûmdan 
Bir mukaddes tıfl-veş ruhu’l-emîni beslerim

Katre-i eşkim nüzûl etdikçe rahmet cûş eder 
Âb-ı âlem-gîr-i bâkîyim zemîni beslerim

Cûy-veş hûnîn revân olsun rızâ-yı Hakk içün 
Ben Hüseyn-i Kerbelâyım mâh-ı dîni beslerim

Derd-i endûh-ı belâ bir lahza nâbûd olmasın 
Hikmet ol agniyâdan kalb-i hazîni beslerim

(Alpay, Bedri (1986). Şanlıurfa Şairleri. C. I. Şanlıurfa: Dal Yayıncılık. 92.)