Madde Detay
İSHAK SÜKÛTÎ, Diyarbakırlı
(d. 1284/1868 - ö. 1319/1902)
doktor, gazeteci, yazar
(Divan/Yazılı Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Adı İshak Sükûtî’dir. 1284/1868’de Diyarbakır’da doğdu. Babası Ahmed Sükûtî Efendi’dir. Doktor İshak Sükûtî sanıyla tanındı. İlk eğitiminin ardından İstanbul’a geldi. Kuleli Askeri Tıbbiye İdadisinde okudu. 1304/1887’de Sarayburnu’ndaki Gülhsne Mekteb-i Tıbbiye-i Askeriyesine kaydoldu. Burada hürriyet yanlısı arkadaşlarıyla birlikte edebiyat ve siyasetle ilgilendi. Ramazan 1306/Mayıs 1889’da İbrahim Temo ile birlikte daha sonradan İttihat ve Terakkî adını alacak cemiyetin temellerini attı. Bu oluşuma Arapkirli Abdullah Cevdet, Çerkez Mehmed Reşîd ve Hüseyinzâde Ali gibi isimleri de katarak istibdat yönetimine karşı faaliyetlere başladı. Paris’ten getirttiği Le Temps dergisini tercüme ettirerek dağıtımını sağladı. Hükümet aleyhindeki çalışmalarından dolayı 1313/1896 yılı başlarında tabip yüzbaşı olarak Haydarpaşa Tatbikat Hastanesinde görev yaparken askerlikten çıkarıldı ve beş yıl kalebentlik cezasıyla Rodos’a sürgün edildi. Fakat bir süre sonra Rodos’tan kaçarak Mısır’a gitti. Bir müddet burada kaldıktan sonra Paris’e oradan da Cenevre’ye geçti. Cenevre’de iken Abdullah Cevdet ve Tunalı Hilmi ile birlikte Osmanlı gazetesinin yayımında görev aldı. 1316/1899’da Osmanlı gazetesinin yayın hayatına son verilmesi karşılığında Roma Büyükelçiliğine doktor olarak atandı (BOA, BEO, 1379/103359). Roma’da iken yakalandığı verem hastalığı sebebiyle hava değişimi için San Remo’ya gitti. 1 Zilkade 1319/9 Şubat 1902’de San Remo’da vefat etti. Ölümünden 7 yıl sonra 1326/1909 yılında Rıza Nur Avrupa’ya giderek onun kemiklerini İstanbul’a getirdi. Sükûtî, Divanyolu’ndaki Sultan Mahmûd Türbesi’nin yanına gömüldü (BOA, BEO, 3644/273233).
İttihat ve Terakkî’nin kuruluşunda ve Avrupa’daki faaliyetlerinde çok önemli bir rol oynayan İshâk Sükûtî’nin müstakil bir eseri yoktur. Paris, Londra, Cenevre, Brüksel, Roma ve Kahire’de iken Jön Türk gazetelerine yazılar yazmıştır. Osmanlı gazetesindeki yazıları kadın meselesi, Panslavizm ve Rusya Müslümanları hakkındadır.
Kaynakça
Başbakanlık Osmanlı Arşivleri. BEO, 1379/103359, 3644/273233.
Kanlıdere, Ahmet (2013). “İttihat ve Terakki’nin Gölgede Kalmış Simalarından Doktor İshak Sükûtî”. Tarihçiliğe Adanmış Bir Ömür Prof Dr. Nejat Göyünç’e Armağan. Konya: Selçuk Üniversitesi Matbaası.
Rıza Nur (1903). “Meşrutiyet Uğrunda Öldüğü İçin Hayât-ı Meşrûtiyetle Yâd-ı Nâmı Dirilen Bir Ölü: San Remo’da İshak Sükûtî”. Şehbâl (14): 270-271.
Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (1981). “İshak Sükuti”. C. IV. Ankara: Dergâh Yay. 410-411.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DOÇ. DR. HAKAN YEKBAŞYayın Tarihi: 27.11.2014Güncelleme Tarihi: 01.12.2020Eserlerinden Örnekler
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 27.11.2014Güncelleme Tarihi: 01.12.2020Eserlerinden Örnekler
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 01.12.2020Eserlerinden Örnekler
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | EDÎB, Seyyid Mehmed Edîb Efendi | d. ? - ö. 1737 | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | MEHMED, Çerkes-zâde Mehmed Efendi | d. ? - ö. 1748 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | SUBHÎ | d. ? - ö. 19. yy. | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | Ahmet İhsan Tokgöz | d. 1868 - ö. 27 Aralık 1942 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | Ahmet Hadi Maksudi | d. 1868 - ö. 1941 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | Mustafa Fehmi Gerçeker | d. 1868 - ö. 16 Eylül 1950 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | KÂTİB HANIM, Şerife Zibâ | d. 1818 - ö. 1902 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | HAMDÎ, El-hâc Abdulhamîd Hamdî Efendi, Harputlu | d. 1829 - ö. 1902 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | SÂ'İB, Hüseyin | d. 1830 - ö. 24 Ocak 1902 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | Fehmi Hilmi Cumaloğlu | d. 1912 - ö. 25 Temmuz 1996 | Meslek | Görüntüle |
11 | M. Hulusi Dosdoğru | d. 1915 - ö. 02 Ağustos 2002 | Meslek | Görüntüle |
12 | Kinyas Kartal | d. 15 Şubat 1982 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
13 | YÂVER, Yâver Efendi | d. ? - ö. 19. yy. | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | KEMÂLÎ, Ali Kemâlî Paşa, Erzurumlu | d. 1819 - ö. 1898 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | AHMED HAMDÎ, Harputî | d. ? - ö. 19. yy. | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | HOVSEP VARTANYAN (VARTAN PAŞA) | d. 28 Mart 1813 - ö. 28 Mart 1879 | Madde Adı | Görüntüle |
17 | ŞÎRÎN, Diyarbakırlı | d. ? - ö. 1834 | Madde Adı | Görüntüle |
18 | RÜŞDÎ, Doktor Mehmed Rüşdî Bey | d. ? - ö. 19. yy. | Madde Adı | Görüntüle |