KÂSIM EFENDİ, Göncü-zâde

(d. 1174/1761 - ö. 1258/1842)
âlim, yazar
(Divan/Yazılı Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

1174/1761 yılında doğdu. Babası Göncü-zâde Mehmed Efendi’dir. İlk tahsilden sonra bir müddet Ankaralı Sarı Abdullah Efendi ile Akşehirli Osman Efendi’nin derslerine devam etmiştir. Daha sonra büyük âlim Ebu's-Sa'îd Mehmed Hâdimî-zâde Mehmed Emîn Efendi’nin sohbetlerine katılmıştır. Uzun yıllar onun derslerine ve hizmetine devam ederek 1797'de icazet almıştır. Hocasının isteği üzerine Kayseri'de ilim öğretmeye başlayınca, ders halkası bir anda yüzlerce talebe ile dolmuş, şöhreti kısa bir süre içinde bütün Anadolu şehirlerine yayılmıştır. Âlimler arasında "Kâsım-ı ‘Allâme" unvanıyla şöhret kazanmıştır. Şeyh İbrâhim-i Tennûrî Camisinin şeyhlik kürsüsü ile hatiplik vazifesinin kendine verilmesinin ardından Şeyh Kâsım Efendi bundan sonra bütün vakitlerini bazen camide bazen de caminin karşısında bulunan evinde İslamiyeti anlatmak, ilim öğretmek, vaaz ve nasihat etmekle geçirmiştir. Kırk altı sene bu hizmetleri yerine getirebilmek için canla başla çalışıp pek çok âlim yetiştirmiştir. Beş yüzü aşkın talebesine icazet vermiştir. Bunlardan pek çoğu sahib olduğu ilim dalında en yüksek zirveye çıkmışlardır. Göncü-zâde Kâsım Efendi, 1258/1842 yılında vefat etmiş ve Hunat Camisi çevresindeki kabrine defnedilmiştir. Kabrinin baş tarafındaki mermer kitabede Hayret mahlaslı bir şairin düştüğü şu tarih manzumesi yazılıdır. Tarih beyti şudur: "Târihi üçler çıkıp etdi hesâbı Hayretâ/Göçdi bir ‘allâme-i âlem ferîd-i rûzgâr"

Çeşitli ilimlere dair bir hayli ders notu bulunan Göncü-zâde Kâsım Efendi’nin eserlerinden en önemlileri şunlardır:

1. Er-Risâletü'l-Hücceti fi'l-Mantık.

2. Şerhü Enmuzeci'l-Ulûm.

Ahmed Nazîf’in bildirdiğine göre kendisi halim selim, alçak gönüllü bir zattır. Dünyaya hiç değer vermemiştir. Haramlara düşme korkusu ile şüphelilerden çok sakınmıştır.

Kaynakça

Diriöz, Meserret ve Haydar Ali Diriöz (hzl.) (1991) Ahmed Nazîf, Kayseri Meşhurları (Kayseriyye Meşâhiri). Kayseri: Kayseri Valiliği İl Kültür Müdürlüğü Yay.

Karabulut, Ali Rızâ (1985). Meşhûr Mutasavvıflar. Kayseri: MEB Yay.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. ATABEY KILIÇ
Yayın Tarihi: 13.11.2014
Güncelleme Tarihi: 10.12.2020

Eserlerinden Örnekler


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1RÂZÎ, Bursalı Destârî-zâde Seyyid İbrâhîmd. 1761-62 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
2İLHÂMÎ, III. Selimd. 24 Aralık 1761 - ö. 28 Temmuz 1808Doğum YılıGörüntüle
3MA'DEN/KEMÎNE, Adine Muhammedd. 1761 - ö. 1838Doğum YılıGörüntüle
4BESÎM, Mehmed Besîm Efendid. ? - ö. 1842Ölüm YılıGörüntüle
5SÂLİK, Kâzım Ağad. 1780-81 - ö. 1842-43Ölüm YılıGörüntüle
6SÂKIB, Mustafa Sâkıbd. ? - ö. 1842Ölüm YılıGörüntüle
7BİRGİLİ (BİRGİVÎ) MEHMED EFENDİ, Birgivî Muhammed Efendi, İmam Birgivîd. 1523 - ö. 1573MeslekGörüntüle
8HAMDÎ, Mustafâ Hamdî Efendid. 1825 - ö. ?MeslekGörüntüle
9İBN ARABŞÂH, Ahmed bin Muhammed bin Abdullâh bin İbrâhîm bin Muhammed, Şehâbeddîn, Ebu’l-Abbâs, Acemî, Rûmîd. 15 Kasım 1389 - ö. 24 Ağustos 1450MeslekGörüntüle
10CÂZİB, Surreemîni-zâde Halîl Câzibd. 1834 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11HÜZNÎ, Karadeniz Ereğlisid. ? - ö. 1894 ds.Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12DÂNİŞ, Mîr Mehmedd. 1805 - ö. 1830Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13FEYZÎ, İbrahim Feyzî Efendid. ? - ö. 1723-24?Madde AdıGörüntüle
14RİF’AT, Kırımlı Ebû Bekir Rif'at Efendid. 1780-81 - ö. 1831-32?Madde AdıGörüntüle
15NECÎBÂ (NECÎB), Eşref-zâde Seyyid Hacı Abdülkadir Necîb Efendid. 1703-04 - ö. 30 Ocak 1788Madde AdıGörüntüle