ŞERÎF, Mehmed Şerîf Efendi

(d. 1130/1717 - ö. 1204/1790)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 18. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

İstanbul’da doğdu. Kadın divan şairlerinden Zübeyde Fıtnat Hanım’ın kardeşidir. Babası Şeyhülislam Ebûishakzâde Mehmed Esad Efendi, annesi ise Şeyhülislam Mirzâzâde Şeyh Mehmed Efendi’nin kızı Hatice Hanım’dır. Yirmi bir yaşındayken Sahn-ı Semân müderrisleri arasına katıldı. Diyarbakır (1167/1754), Bursa (1173/1760), İstanbul (1180/1766) kadısı, Anadolu kazaskeri (1185/1771), Rumeli kazaskeri (1189/1775) ve Vassafzâde Mehmed Esad Efendi’nin istifası üzerine de şeyhülislam (1192/1778) oldu. Dört buçuk yıl bu görevde kaldıktan sonra kendi isteğiyle emekliye ayrıldı. III. Selim tarafından ikinci defa şeyhülislamlığa getirildi (1203/1789); fakat yaşlılığından dolayı iki ay sonra azl edildi. 9 Ramazan 1204 / 23 Mayıs 1790'da vefat etti. Eserleri şunlardır:

1. Dîvân: Mehmed Şerîf Efendi’nin Türkçe, Farsça ve Arapça şiirlerini ihtiva eden eseridir. Dîvân, tevhit tarzında 1 murabba, naʽt olarak söylenmiş 14 rubai, 2 kaside, 6 tahmis, kaside ve kıta şeklinde 19 tarih, 167 gazel, 2 kıta, 83 matla, 2 lugaz ve 11 muammadan oluşmaktadır Dîvân'ın tenkitli metni Darsunoğlu (1996) ve Yağcı (2006) tarafından yüksek lisans tezi olarak hazırlanmıştır. 

2. Füsûlü’l-Ârâ fî Şâni’l-Mülûk ve’l-Vüzerâ: Siyâsetnâme türünde, bir mukaddime, beş fasıl ve bir hatimeden oluşan on yedi yapraklık mensur bir eserdir. Tek nüshası Süleymaniye Kütüphanesi, Hacı Mahmud Efendi 2117 numaradadır.

3. Letâifü’l-Kemâl:Seçme şiirler ihtivâ eden bir mecmua olup bugüne kadar ele geçmemiştir.

Bazı kaynaklarda Yasin Suresi tefsîri bulunduğu kaydedilmekteyse de bu eserin babası Esad Efendi’ye ait olduğu anlaşılmıştır. Mehmed Şerîf Efendi, kaynaklarda üç dilde şiir söyleyen, şiire ve inşâya muktedir bir şahsiyet olarak tanıtılmaktadır. 

Kaynakça

Altunsu Abdülkadir (1972). Osmanlı Şeyhülislamları. Ankara: Ayyıldız Matbaası.

Arif Hikmet. Tezkiretü’ş-Şu’arâ. Millet Ktp. Ali Emîrî Efendi. nu. 789, v. 38.

Bilkan Ali Fuat ve Yusuf Çetindağ (2006). Şeyhülislâm Şairler. Ankara: Hece Yay.

Çiftçi, Ömer (hzl.). Fatîn Davud, Hâtimetü’l-Eş‘Âr. Ankara: KB. e kitap http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/belge/1- 83503/fatin-davud---hatimetul-esar.html [erişim tarihi: 01.05.2013].

Dursunoğlu Halit (1996). Şeyhülislam Muhammed Şerif Efendi`nin Hayatı, Eserleri, Edebi Kişiliği ve Divanı`nın Tenkidli Metni. Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.

Kahraman Seyid Ali, A. N. Galitekin ve C. Dadaş (hzl.) (1998). İlmiyye Sâlnâmesi Osmanlı İlmiyye Teşkilâtı ve Şeyhülislâmlar. İstanbul: İşaret Yay.

Mehmed Süreyya (1996). Sicill-i Osmanî. C. 5. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.

Müstakimzâde Süleyman Sâdeddin (1978). Devhatü’l-Meşâyih . İstanbul: Çağrı Yay.

Özcan Tahsin (2003). “Mehmed Şerif Efendi”. İslam Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 28: 530-531

Şemseddin Sâmî (1996). Kâmûsu’l-A’lâm .  Ankara: Kaşgar Neşriyat. IV: 2857.

Yağcı, Ömer Gökhan (2006). Mehmed Şerif Efendi Divanı, İnceleme-Metin. Yüksek Lisans Tezi. Kırıkkale: Kırıkkale Üniversitesi.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖMER GÖKHAN YAĞCI
Yayın Tarihi: 29.04.2013
Güncelleme Tarihi: 14.11.2020

Eserlerinden Örnekler

Dîvân

Gazel

Nûr-ı çeşmidir cihânın hüsn-i âlem-gîr-i yâr

Rûşen eyler cümle halkın dîdesin hûrşîd-vâr

Bir temâşâ-gehde seyr itdim gönül verdim ana

Âşık-ı tasvîre döndüm bî-hâber benden nigâr

Eyledim zûr-ı kemend-i âh ile ol mâhı cezb

Şâh-râh oldı ana medd-i nigâh-ı intizâr

Hat dahi lutf-ı digerdir ber-kemâl olsa cemâl

Gül olur tâb-ı tarâvet bulsa efzûn ʽıtr-vâr

Yâr ider elbet teveccüh eylesen ʽarz-ı hulûs

Tâzeler mirʽate bakmakda olur bî-ihtiyâr

Nazma beste güfte-i hüsn ü muhabbet hep Şerîf

Güft-gû-yı dilberân mevzûn olursa vechi-vâr

(Yağcı Ömer Gökhan (2006). Mehmed Şerif Efendi Divanı, İnceleme-Metin. Yüksek Lisans Tezi. Kırıkkale: Kırıkkale Üniversitesi. 186-187.)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1SÂMÎ, Mustafa Sâmî Beyd. ? - ö. 1645-46Doğum YeriGörüntüle
2FÂ'İZE (FÂ'İZÂ), Kâmetî-zâde Fâtıma Fâ'ize Hanımd. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3Sevim Burakd. 29 Haziran 1931 - ö. 30 Aralık 1983Doğum YeriGörüntüle
4CİHANGÎR, III. Mustafad. 1717 - ö. 1774Doğum YılıGörüntüle
5VÂGIF/VÂKIF, Molla Penâhd. 1717 - ö. 1797Doğum YılıGörüntüle
6KİSSÛRÎd. 1717 - ö. 1827Doğum YılıGörüntüle
7BİLÂL EFENDİ, Oflud. ? - ö. 1790Ölüm YılıGörüntüle
8SEMÂHAT, Ömer Deded. ? - ö. 1790Ölüm YılıGörüntüle
9CÂVÎD, Mâbeynci Ahmed Câvîd Beyd. ? - ö. 1790Ölüm YılıGörüntüle
10NA‘ÎM, Ebû İshak İsmail Na‘îm Efendid. Ocak 1646 - ö. 8 Ağustos 1725MeslekGörüntüle
11ATÂ, Ebû İshak-zâde Seyyid Mehmed Atâullâh Efendid. 1 Ocak 1760 - ö. 14 Ekim 1811MeslekGörüntüle
12FENÂRÎ, Mollâ Fenârî, Şemseddîn Muhammed b. Hamza, Şemseddîn Muhammed Efendid. Nisan 1350 - ö. 15 Mart 1431MeslekGörüntüle
13ZÜHDÎd. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14HALÎMÎ, Mustafad. ? - ö. 1759-60Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15HAZÎN, Derviş Hazînd. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16ZÂRÎ, Hanyalı Abdülvehhâbd. ? - ö. 19. yy.Madde AdıGörüntüle
17LÜTFÎ, Ahmet Lütfi Efendid. ? - ö. 1712Madde AdıGörüntüle
18Vâlî, Hasan Ağad. 1688 ? - ö. 1738-9Madde AdıGörüntüle