SÖZDOĞURAN, Hacı Mustafa Çolak

(d. 1891 / ö. 1949)
âşık
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Hacı Mustafa Çolak olan ve Çolak Hacı olarak tanınan âşık, şiirlerinde Sözdoğuran mahlasını kullanmaktadır. Hacı Mustafa Çolak, 1891 yılında Adana’nın Kozan ilçesine bağlı Işıklı köyünde doğmuştur (Arı 2009: 210). Ulus Gazetesinde yapılan bir derlemede Kozan’ın Hamam köyünde yaşadığı belirtilmiştir (Ulus 1943:4). 1949'da vefat etmiştir.

Âşık Sözdoğuran, bâde içmemiş ve usta-çırak ilişkisi içerisinde yetişmemiştir. Saz çalma özelliğine sahip değildir. Şiirlerinde konu olarak sevgiliye serzeniş, tabiat sevgisi, hayvan sevgisi, sosyal bozuklar hakkında şikâyet gibi konuları işlemiştir. Şiirlerinin içeriğinde nasihat, at, ölüm, felekten şikâyet, aşk, vuslat temlerini kullanmıştır (Arı 2009: 2013). Sözdoğruran’ın şiirlerinde, Anadolu insanın beklentisiz sevgisini ve doğayı yaşayan bir varlık olarak görerek ona verdiği kıymetin izlerini görmek mümkündür. Eserlerini 8’li ve 11’li hece ölçüsü ile yazmıştır. Dörtlüklerinde; benzetmeler, halk söyleyişleri, deyimler ve atasözlerini sık sık kullanmıştır. Çolak Hacı Sözdoğuran’ın Atatürk’e yazdığı ağıt içerisinde en çok bilinen dörtlük şöyledir: Türk vermezdi çaren bulunsa eğer/Kıymetin cihanın varına değer/Dünyanın vefası yoğumuş meğer/Ay gamlandı güneş dön oldu bugün (Aydemir 1965: 3899; Boratav 1982: 194). Aynı ağıtın tüm dörtlükleri; "Karagün Oldu Bugün" adı ile Cahit Begenç tarafından derlenerek Ulus gazetesinde yayımlanmıştır.

Kaynakça

Arı, Bülent (2009). Adana’da Geçmişten Bugüne Âşıklık Geleneği (Karacaoğlan-1966). Adana: Altın Koza Yay.

Aydemir, Orhan (1965). “Halk Ozanlarından Atatürk’e”. Türk Folklor Araştırmaları. C. 9. 17:  3897-3900.

Boratav, Pertev Naili (1982). Folklor ve Edebiyat 2. Ankara: Adam Yay.

Ulus Gazetesi (10/11/1943). 4. Sayfa Çarşamba 10 Sonteşrin.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ESRA BİLGE SAVCI
Yayın Tarihi: 08.04.2019
Güncelleme Tarihi: 12.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1KÖROĞLU, Mehmet Demircid. 1926 - ö. 2015Doğum YeriGörüntüle
2KARAÇAY, İbrahim Karaçayd. 01.03.1963 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3VELİ EHMED OĞLUd. 1854 - ö. 1929Doğum YeriGörüntüle
4Selim Nüzhet Gerçekd. 1891 - ö. 12 Aralık 1945Doğum YılıGörüntüle
5SÜLEYMAN, Süleyman Arsud. 1891 - ö. 1948Doğum YılıGörüntüle
6Şefika Taşkınd. 1891 - ö. 1968Doğum YılıGörüntüle
7ÇOBAN SÜLEYMAN/FAHRİ, Süleyman Kayad. 1891 - ö. 1949Ölüm YılıGörüntüle
8HALİL, Silsüpüroğlu Halil Beyd. 1857/1858? - ö. 1949Ölüm YılıGörüntüle
9Enis Behiç Koryürekd. 27 Mart 1893 - ö. 18 Ekim 1949Ölüm YılıGörüntüle
10KIRBIYIK, Ali Afkar Kırbıyıkd. 1874 - ö. 07.10.1936MeslekGörüntüle
11MAHMUDOĞLU/VERDANLI, Menaf Renciberîd. 1960/1962 - ö. ?MeslekGörüntüle
12YUNİS İBRAHİMOVd. 1895 - ö. 1974MeslekGörüntüle
13KASIM KARŞId. 1959 - ö. 16.07.2004Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14KEVSERÎ, Dursun Doğand. 1963 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15FATMA HASGÜLd. 1952 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16SAFVET, Mustafa Efendid. ? - ö. 1847Madde AdıGörüntüle
17FEHMÎ, Malkoç-zâde Hacı Mehmed Fehmîd. 1823 - ö. 1874Madde AdıGörüntüle
18GÜNAYAR, Günayar Erdoğand. 1964 - ö. ?Madde AdıGörüntüle