Madde Detay
DÂLÎ, Şeyh Dâli Dede, Kartal Dede
(d. ?/? - ö. 1010/1601)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 16. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Larende’de doğdu. Kartal Dede sanıyla tanındı. Sefîne-i Nefîse’de ümmî olarak gösterilmişse de Esrar Dede (Genç 2000: 175) şiirlerinden Dâlî’nin ümmî olmadığının anlaşılabileceğini söylemiştir. Semâhâne-i Edeb’de (1309: 65) ise Dâlî’nin Şam Mevlevihanesi şeyhi olduğunda yazdığı mesnevinin başlangıç beyitleri olan “nehedat ümmiyyen ve nezelet ilmiyyen (cehalet yükseldi, ilim alçaldı)” beyitleri örnek verilerek, takip eden satırlarda “evâil-i hâlinde ümmî iken bi’l-âhire berekât-ı enfâs-ı evliyâ-yı kirâm ile vâkıf-ı ulûm-ı mütenevvi’a oldukları anlaşılıyor.” cümlesiyle Dâlî’nin büyük evliyanın lütufları sayesinde ümmîlikten kurtulduğu ifade edilmiştir. Dâlî, Bostan Dede’nin hizmetine girmiş ve onun tarafından yetiştirilmiştir. Şam Mevlevihanesi’ne şeyh oldu. 1010/1601 tarihinde vefat etti.
Esrar Dede ve Semâhâne-i Edeb’de Dâlî’nin mesnevisi olduğu belirtiliyorsa da bu esere ulaşılamadı. Şiirleri başarılı olarak değerlendirilmektedir.
Kaynakça
Enver, Ali (1309). Semâhâne-i Edeb. İstanbul: Âlim Matbaası.
Genç, İlhan (hzl.) (2000). Esrâr Dede, Tezkire-i Şu’ârâ-yı Mevleviyye. Ankara: AKM Yay.
İpekten, Haluk, M. İsen, R. Toparlı, N. Okçu, T. Karabey (1988). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: KB Yay.
Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Mehmet Nail Tuman, Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yay.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: ARAŞ. GÖR. VOLKAN KARAGÖZLÜYayın Tarihi: 12.05.2014Güncelleme Tarihi: 05.12.2020Eserlerinden Örnekler
Lâlâ olalı la’line gül haddine lâle
Lü’lü’ dişinün bendesidir akd-i le’âli
Gûyâ ki miskdür gelüben üstine konmış
Şîrîn lebi üstündeki ol dâne-i hâli
(Enver, Ali (1309). Semâhâne-i Edeb. İstanbul: Âlim Matbaası. 65.)
Gazel
Nice yüz bin dil-rübâ var âşık ammâ binde bir
Âleme insân-ı kâmil gelmez illâ binde bir
Zulmet-i hecründe fikr-i leblerün âb-ı hayât
Hızr-veş vuslat müyesser olmaz ammâ binde bir
Ey şeh-i mülk-i melâhat yıkma gönlüm şehrini
Her diyâre devr-i dîger olmaz illâ binde bir
Sâl-i Hicret binbir oldı gelmedi bir er veli
Hazret-i Monlâ gibi olalı dünyâ binde bir
Bir kesicidür kılıcı Dâliyâ bil bekcisi
Kim harâmîdür olur zâhir hüveydâ binde bir
Gazel
Her kaçan itse semâ şevk ile monla kûçegi
Devr ider anun ile çarh-ı mu’allâ kûçegi
Mülket-i dehre Süleymânlık iderse yeridür
Mantıkut’t-tayr bilür Hazret-i Monlâ kûçegi
Mürde-i ehl-i dili eyledi ihyâ nefesün
Oldı la’lün sanma Hazret-i Îsâ kûçegi
İstivâmuz meh-i nev gibi felekde görinür
Göge irdi başumuz olalı Monla kûçegi
Hazret-i Pîr-i Celâl’ün olalı Dâlî kulı
Didiler şimdi bize ma’nîde Mevlâ kûçegi
(Genç, İlhan (hzl.) (2000). Esrâr Dede, Tezkire-i Şu’ârâ-yı Mevleviyye. Ankara: AKM Yay. 176-177.)
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 12.05.2014Güncelleme Tarihi: 05.12.2020Eserlerinden Örnekler
Lâlâ olalı la’line gül haddine lâle
Lü’lü’ dişinün bendesidir akd-i le’âli
Gûyâ ki miskdür gelüben üstine konmış
Şîrîn lebi üstündeki ol dâne-i hâli
(Enver, Ali (1309). Semâhâne-i Edeb. İstanbul: Âlim Matbaası. 65.)
Gazel
Nice yüz bin dil-rübâ var âşık ammâ binde bir
Âleme insân-ı kâmil gelmez illâ binde bir
Zulmet-i hecründe fikr-i leblerün âb-ı hayât
Hızr-veş vuslat müyesser olmaz ammâ binde bir
Ey şeh-i mülk-i melâhat yıkma gönlüm şehrini
Her diyâre devr-i dîger olmaz illâ binde bir
Sâl-i Hicret binbir oldı gelmedi bir er veli
Hazret-i Monlâ gibi olalı dünyâ binde bir
Bir kesicidür kılıcı Dâliyâ bil bekcisi
Kim harâmîdür olur zâhir hüveydâ binde bir
Gazel
Her kaçan itse semâ şevk ile monla kûçegi
Devr ider anun ile çarh-ı mu’allâ kûçegi
Mülket-i dehre Süleymânlık iderse yeridür
Mantıkut’t-tayr bilür Hazret-i Monlâ kûçegi
Mürde-i ehl-i dili eyledi ihyâ nefesün
Oldı la’lün sanma Hazret-i Îsâ kûçegi
İstivâmuz meh-i nev gibi felekde görinür
Göge irdi başumuz olalı Monla kûçegi
Hazret-i Pîr-i Celâl’ün olalı Dâlî kulı
Didiler şimdi bize ma’nîde Mevlâ kûçegi
(Genç, İlhan (hzl.) (2000). Esrâr Dede, Tezkire-i Şu’ârâ-yı Mevleviyye. Ankara: AKM Yay. 176-177.)
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 05.12.2020Eserlerinden Örnekler
Lâlâ olalı la’line gül haddine lâle
Lü’lü’ dişinün bendesidir akd-i le’âli
Gûyâ ki miskdür gelüben üstine konmış
Şîrîn lebi üstündeki ol dâne-i hâli
(Enver, Ali (1309). Semâhâne-i Edeb. İstanbul: Âlim Matbaası. 65.)
Gazel
Nice yüz bin dil-rübâ var âşık ammâ binde bir
Âleme insân-ı kâmil gelmez illâ binde bir
Zulmet-i hecründe fikr-i leblerün âb-ı hayât
Hızr-veş vuslat müyesser olmaz ammâ binde bir
Ey şeh-i mülk-i melâhat yıkma gönlüm şehrini
Her diyâre devr-i dîger olmaz illâ binde bir
Sâl-i Hicret binbir oldı gelmedi bir er veli
Hazret-i Monlâ gibi olalı dünyâ binde bir
Bir kesicidür kılıcı Dâliyâ bil bekcisi
Kim harâmîdür olur zâhir hüveydâ binde bir
Gazel
Her kaçan itse semâ şevk ile monla kûçegi
Devr ider anun ile çarh-ı mu’allâ kûçegi
Mülket-i dehre Süleymânlık iderse yeridür
Mantıkut’t-tayr bilür Hazret-i Monlâ kûçegi
Mürde-i ehl-i dili eyledi ihyâ nefesün
Oldı la’lün sanma Hazret-i Îsâ kûçegi
İstivâmuz meh-i nev gibi felekde görinür
Göge irdi başumuz olalı Monla kûçegi
Hazret-i Pîr-i Celâl’ün olalı Dâlî kulı
Didiler şimdi bize ma’nîde Mevlâ kûçegi
(Genç, İlhan (hzl.) (2000). Esrâr Dede, Tezkire-i Şu’ârâ-yı Mevleviyye. Ankara: AKM Yay. 176-177.)
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
Lâlâ olalı la’line gül haddine lâle
Lü’lü’ dişinün bendesidir akd-i le’âli
Gûyâ ki miskdür gelüben üstine konmış
Şîrîn lebi üstündeki ol dâne-i hâli
(Enver, Ali (1309). Semâhâne-i Edeb. İstanbul: Âlim Matbaası. 65.)
Gazel
Nice yüz bin dil-rübâ var âşık ammâ binde bir
Âleme insân-ı kâmil gelmez illâ binde bir
Zulmet-i hecründe fikr-i leblerün âb-ı hayât
Hızr-veş vuslat müyesser olmaz ammâ binde bir
Ey şeh-i mülk-i melâhat yıkma gönlüm şehrini
Her diyâre devr-i dîger olmaz illâ binde bir
Sâl-i Hicret binbir oldı gelmedi bir er veli
Hazret-i Monlâ gibi olalı dünyâ binde bir
Bir kesicidür kılıcı Dâliyâ bil bekcisi
Kim harâmîdür olur zâhir hüveydâ binde bir
Gazel
Her kaçan itse semâ şevk ile monla kûçegi
Devr ider anun ile çarh-ı mu’allâ kûçegi
Mülket-i dehre Süleymânlık iderse yeridür
Mantıkut’t-tayr bilür Hazret-i Monlâ kûçegi
Mürde-i ehl-i dili eyledi ihyâ nefesün
Oldı la’lün sanma Hazret-i Îsâ kûçegi
İstivâmuz meh-i nev gibi felekde görinür
Göge irdi başumuz olalı Monla kûçegi
Hazret-i Pîr-i Celâl’ün olalı Dâlî kulı
Didiler şimdi bize ma’nîde Mevlâ kûçegi
(Genç, İlhan (hzl.) (2000). Esrâr Dede, Tezkire-i Şu’ârâ-yı Mevleviyye. Ankara: AKM Yay. 176-177.)
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | VÜCÛDÎ, Mehmed | d. ? - ö. 1612 | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | PÎRÎ, Pir Ahmed Efendi | d. ? - ö. 1565 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | EMRÎ, Emrullah Efendi bin Nasûh Efendi | d. ? - ö. Eylül-Ekim 1702 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | HÂLETÎ, Mehmed Hâletî Dede | d. ? - ö. 1601 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
5 | FÂNÎ, Fânî Çelebi | d. 1543 ? - ö. 1601\\\'den sonra | Ölüm Yılı | Görüntüle |
6 | ŞEYH KAYGUSUZ ALÎ Efendi, Alâü’d-dîn Efendi | d. ? - ö. 1601 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
7 | HAYRANÎ, Muhammed | d. ? - ö. 1856 | Meslek | Görüntüle |
8 | SELÎM, Selîm Dede | d. ? - ö. 1688-89 | Meslek | Görüntüle |
9 | SÂLİK, Halil | d. ? - ö. 1625-26 veya 1722-23 | Meslek | Görüntüle |
10 | DESFÛRÎ, Şemseddin Efendi | d. ? - ö. 1597 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
11 | HÜDÂYÎ-İ KADÎM, Mustafa | d. d. ? - ö. 1584 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
12 | GARÎBÎ, Garîbî Çelebi | d. ? - ö. 1520 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
13 | FEVRÎ, Mahmûd Efendi | d. ? - ö. 1774-75 | Madde Adı | Görüntüle |
14 | YÛSUF, ŞEYHOĞLU, Şeyh Baba Yûsuf Sivrihisarî | d. ? - ö. 1512 | Madde Adı | Görüntüle |
15 | FEHMÎ, Malkoç-zâde Hacı Mehmed Fehmî | d. 1823 - ö. 1874 | Madde Adı | Görüntüle |