HÂLİD, Hasan Hâlid Efendi

(d. 1261/1845 - ö. 1324/1906)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

1261/1845 yılında İstanbul'da doğdu. Asıl adı Hasan Hâlid Efendi'dir. Zabtiye yüzbaşılarından ve Rufâ'î şeyhlerinden Sâlih Ağa'nın oğludur. 1863 senesinde Şumnu'daki İkinci Ordu'da resmi göreve başladı. Zamanla terfi ederek Edirne'ye nakledilen orduda Erkân-ı Harbiye Dairesi Mümeyyizliği'ne, Üçüncü Şube Müdür Muavinliği'ne tayin edildi. 1895'te Dördüncü Şube Müdürü, 1896'da Levazım İkinci Şube Müdürü oldu. 1904 senesinde kendi isteğiyle emekliye ayrıldı. Hayatının ilk yıllarında Hâlidî şeyhlerinden Feyzullah Efendi'ye intisap etmişti. 7 Şaban 1324/20 Eylül 1906'da Edirne'de vefat etti. Mevlevîhâne civarındaki Murâdiye Câmii kabristanına defnedildi.

Beş erkek çocuğu olmuştur, bunlardan üçü orduda görevlidir. Oğlu Ahmed Remzi Bey'den alınan bilgiye göre kendi gayretiyle Arapça ve Farsça öğrendi. Edirne Mevlevîhânesi ile Eski Câmi'de vefatına kadar vaaz etti. Edirne Mevlevîhânesi'nde mesnevihanlık yaptı (İnal 1988: 516). Bursalı Mehmed Tâhir'e göre şu'arâ-yı Mevleviyyedendir, şevk ve hâlet sahibidir (1333: 170). Aynı zamanda iyi bir hattat olan Hâlid Efendi'nin Murâdiye Camii'nde ve Eski Câmi'de hatları vardır. Ömrünü kitap okumakla geçirmiş ve zamanının edip ve şairleriyle muhabbette bulunmuş, güzel söz söyleyen, fakirlere yardımcı olmayı seven bir zat imiş.

Edirne Muharebeleri sırasında kütüphanesi yok olduğundan Hazîne-i Fünûn'daki gazelinden başka şiiri bulunamadı. Eserlerinin çoğu yazma hâlinde kaldı, basılamadı. Eserleri şunlardır:

1. Bir Şehidin Ahvâli Hakkında Risâle: Yazma hâlindedir.

2. İmâm Kuşeyrî'nin Istılâhât-ı Sûfiyye'sinin Tercümesi: Bu eser genişletilerek Türkçe'ye çevrilmiştir. Yazma hâlindedir.

3. Mevlânâ Celâleddin ve Sadreddîn-i Konevî'nin Yüceliğine Dair Risale: Yazma hâlindedir.

4. Muallim Nâci'nin Bir Gazelinin İki Beytine Şerh: Yazma hâlindedir.

5. Sultan Veled'in Aşk'nâmesi'nden 23 Beyit'in Şerhi: 1304 senesinde İstanbul'da basıldı.

6. Sultan Veled'in Aşknâme'sinden Diğer Bazı Beyitlerin Şerhi: 1305 yılında İstanbul'da basıldı.

Kaynakça

Bursalı Mehmed Tahir (1333). Osmanlı Müellifleri. C. I. İstanbul.

İnal, İbnü'l-Emin Mahmud Kemal (1988). Son Asır Türk Şairleri. C. I. İstanbul: Dergah Yay.

Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi (2004). "Hâlid". C. IV. Ankara: AKM Yay. 362.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. MEHMET ARSLAN
Yayın Tarihi: 10.06.2014
Güncelleme Tarihi: 02.12.2020

Eserlerinden Örnekler

Gazel

Arz etmek eğer ister isem dildeki râzı

Hâmem tutuşur şerh edemez sûz u güdâzı

Sûfî edemez hall-i rumûzât-ı hakîkat

Yokdur kütüb-i medresede dildeki yazı

Gel mu'tekif-i hücre-i dil ol da nazar kıl

Vahdet ilinin nice imiş bahs-i dırâzı

Mey-hânede bahş oldı bana neşve-i idrâk

Bildim ne imiş şûr-ı meyi nâle-i sâzı

Hâlid der-i feyz-âver-i Mollâ'ya kulum kul

Yuf eyler isem gayri yere arz-ı niyâzı

Kıt'a

Meydeki keyfiyyet-i teşvîşi idrâk eyleriz

Nâle-i neyle gönül mülkün tarab-nâk eyleriz

Neşve-yâb-ı câm-ı feyz-i Mevlevîyiz tâ ebed

Nûş-ı meyle gûş-ı neyle raksı bî-bâk eyleriz

(İnal, İbnü'l-Emin Mahmud Kemal (1988). Son Asır Türk Şairleri. C. I. İstanbul: Dergah Yay. 517.)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1REFÎ', Hasan Refî' Efendid. 1820 - ö. 1851Doğum YeriGörüntüle
2TÂ'İB, Osman-zâde Ahmedd. 1659-1660 - ö. 1724Doğum YeriGörüntüle
3HÂLÎ, Ahmed Hâlî Efendid. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4Abay İ. Kunanbayevd. 1845 - ö. 06 Temmuz 1904Doğum YılıGörüntüle
5ABDÜNNAFİd. 1845 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6SÜREYYÂ BEY, Mehmed Süreyyâd. 1845 - ö. 1909Doğum YılıGörüntüle
7EDHEM BABA, Aydonatlıd. ? - ö. 1906Ölüm YılıGörüntüle
8İMDADÎ, Alid. 1870 - ö. 1906/1908?Ölüm YılıGörüntüle
9İLMÎ EFENDİ, Abdurrezzâkd. 1842 - ö. 1906Ölüm YılıGörüntüle
10Yılmaz Çongard. 28 Aralık 1935 - ö. ?MeslekGörüntüle
11OSMAN NÛRÎd. 1875 - ö. 1911MeslekGörüntüle
12Abdülkadir Noyand. 1886 - ö. 1977MeslekGörüntüle
13ŞEFKATÎ, Ali Şefkatîd. 1822 - ö. 1890Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14ŞÂRIK, Kaşıkçı Hacı Emîn Baba, Kaşıkçı-zâded. 1776 - ö. 1854Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15NECEF, Hacı Ali Osmand. ? - ö. 1912Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16ZÂYİ’Î, Zâyi’î Çelebid. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17CÂHİDÎ, Ahmedd. ? - ö. 1659Madde AdıGörüntüle
18DERVİŞAN, Hasan Hüseyin Yazıcıd. 1930 - ö. ?Madde AdıGörüntüle