Şakir Şevket

(d. 1847 / ö. 1878)
Şair, Gazeteci
(Yeni Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Şâkir Şevket (Efendi), Tanzimat döneminin Trabzonlu şairlerindendir. Trabzonlu yemenici Durmuşoğulları ailesine mensup Mehmed’in oğlu olup 1847 (Hicri:1263) yılında Trabzon’un Cami-i Kebir mahal­lesinde dünyaya gelmiştir. Küçük yaşta babasını kaybetmiş ve dedesinin himayesinde ilkokul tahsilini yaptıktan sonra üvey babası Nuri Efendi'nin yardımıyla Soğan Pazarında attar dükkânı açmıştır. Hacı Fehmi Efendi’den Arapça ve Farsça öğrenmiş, Trabzon Lisesi'nde öğretmenlik, Vilayet İdare Meclisi Kaleminde memurluk ve ikinci katiplik görevlerinde bulunmuştur. Gözlerindeki rahatsızlık nedeniyle İstanbul’a gitmiş, İkinci kez Trabzon valiliğine atanan Ahmed Rasim Paşa tarafından tekrar Trabzon’a götürülerek Vilayet Gazetesi başyazarlığı ve Zabtiye Nezareti Mektubi Kalemi Mümeyyizliğine getirilmiştir. Eş zamanlı olarak Trabzon Askeri İdadisi'nde öğretmenlik de yapmıştır. 31 yaşında vefat etmiş, eski Kavak Meydanı'ndaki Kadirî Tekkesi’nin yanına defnedilmiştir.

Şevket-nâme-i Osmânî adlı 80 beyitlik tarihî bir kaside yazmış olmakla birlikte Şâkir Şevket'e asıl ün kazandıran vefatından bir yıl önce İstanbul’da iki cilt olarak yayımladığı ve ilk Türkçe şehir tarihi kitabı olma özelliği taşıyan Trabzon Tarihi adlı eseridir. Şâkir Şevket eserinde Trabzon sancağının tarihini ve o günkü durumunu tarihî belgelerden ve kendi bilgi, gezi ve gözlemlerinden hareketle anlatır. Sancağa bağlı kaza (Samsun, Ordu, Giresun, Rize vb.) ve nahiyelerin (Akçaabat, Görele, Tirebolu, Perşembe, Vakfıkebir vb.) adları, demografik yapıları, sınırları, önemli yerleri, tarım ve ekonomileri hakkında kısa bilgiler verir. Yayımlandığı dönemde Trabzonlu şuara ve ulemalardan övgüler almasına rağmen 1949 yılında çeşitli eleştirilere uğramıştır. Bu eleştirilerde daha çok kitabın birinci cildindeki bilgilerin gerçekliği üzerinde durulmuştur.

Kaynakça

Albayrak, H. (2005). "Doğu Karadeniz Bölgesinde İlk Matbaa, İlk Gazete ve İlk Salname", Karadeniz Araştırmaları Dergisi, S. 4. s. 39-52.

Alşan, M. H.(2016). "Şakir Şevket Bey’in “Trabzon Tarihi” adlı kitabında Akçaabat’a Dâir Notlar", https://www.akcaabatpostasi.com/sakir-sevket-beyin-trabzon-tarihi-adli-kitabinda-akcaabata-dair-notlar/

Emiroğlu, K. (2000). "Trabzon'da XIX. Yüzyıldan XX. Yüzyıla Kahvehane ve Kitahevi Bağlamında Toplumsal Tabakalanma, Kültür ve Siyaset", Kebikeç Dergisi, S. 10. s.187-222.

İnal, M. K. (1970). Son Asır Türk Şairleri, C.4, MEB Devlet Kitapları, İstanbul.

Işık, İ. (2007). Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi, C.8, Elvan Yayınları, Ankara.

Lowry, H.W. (2005).Trabzon Şehrinin İslamlaşma ve Türkleşrnesi 1461-1583, Bogaziçi Yayınları, İstanbul.

Yüksel, A. (2008). "Şâkir Şevket’in Trabzon Kitabında Giresun". http://www.serander.net/karadeniz-kulturu/karadeniz-tarihi/632-sakir-sevketin-trabzon-kitabinda-giresun.html

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ BERKER KURT
Yayın Tarihi: 04.07.2019
Güncelleme Tarihi: 20.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Şevket-nâme-i OsmânîTrabzon Vilayet Matbaası / TrabzonH:1293, 1876/77Şiir
Trabzon TarihiUmran Matbaası / İstanbul1877/ 1878Araştırma

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1SEFÂÎ, Ayhan Akyüzd. 1956 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2Neriman Calapd. 14 Kasım 1956 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3Nilbanu Engindenizd. 1 Ocak 1972 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4HAYRET, Mehmed Bahâeddîn Hayret Efendi, Adanalı Hoca Hayret Efendid. 1847-48 - ö. 1913Doğum YılıGörüntüle
5TEVHÎDE HANIMd. 1847 - ö. 1901Doğum YılıGörüntüle
6Eşrefd. 1847 - ö. 22 Mayıs 1912Doğum YılıGörüntüle
7MERDANÎ, Bekird. 1805 - ö. 1878Ölüm YılıGörüntüle
8LÜZÛMÎ, Ahmed Efendid. ? - ö. 1878 ds.Ölüm YılıGörüntüle
9SIDDÎK, Meşreb-zâde Mehmed Sıddîk Efendid. 1830 - ö. 1878Ölüm YılıGörüntüle
10Cem Kalenderd. 17 Mayıs 1976 - ö. ?MeslekGörüntüle
11Fikret Akınd. 1952 - ö. ?MeslekGörüntüle
12Abdülahad Nurid. 1865 - ö. 1927MeslekGörüntüle
13Yakup Kadri Karaosmanoğlud. 27 Mart 1889 - ö. 13 Aralık 1974Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Atıf Ölmezd. 1895 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Mehmet Sıtkı Akozand. 1890 - ö. 4 Ocak 1948Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16ŞÂKİR, Ahmed Beyd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17ŞÂKİR, Sermüezzin-i Pâdişâhîd. ? - ö. 19. yy.Madde AdıGörüntüle
18Halikarnas Balıkçısı (Musa Cevat Şakir Kabaağaçlı)d. 17 Nisan 1890 - ö. 13 Ekim 1973Madde AdıGörüntüle