İZZET, Mütercim İzzet Paşa

(d. 1258/1843 - ö. R.1332/1914)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

1 Zilhicce 1258/3 Ocak 1843 tarihinde Kayseri’nin Tavlusun Köyü'nde doğdu. Ateş-zâde İsmail Efendi’nin oğludur. Büyük babası Hâfız Mehmed Efendi’den Kur’an-ı Kerim öğrenerek hafız oldu. Babasıyla İstanbul’a gelerek Bayezıd Rüşdî ve Askerî İdâdî mekteplerinde okuduktan sonra Harbiye Mektebi’ne girdi ve 1 Şabân 1284/28 Kasım 1867'de erkân-ı harbiye yüzbaşısı oldu. Erzurum İstihkâmât-ı İnşaat Komisyonuna atandı. Bu görevi sırasında çeşitli binaların yapım ve tamiri çalışmalarının yanı sıra Zamantı Suyu’nun Kayseri ovasına akıtılması için çalışmalarda bulundu, daha sonra Harbiye Nezareti İnşaat Dairesinde çalışmaya başladı. 1893’te terfi ettiği mirlivalıktan 1909’da emekli oldu. 4 Şabân 1332/28 Haziran 1914’te Erenköy’deki köşkünde vefat etti. Kabri Karacaahmet Mezarlığı’ndadır.

Şairin hiçbiri yayımlanmayan 10 kadar eseri vardır. İbnü'l-Emin Mahmud Kemal, şairin ayrıca Rus-Japon savaşına dair felsefi ve hikemi görüşleri ihtiva eden bir manzumesi ve daha başka manzume ve risaleleri de bulunduğunu ifade etmektedir.

1. Kâmûs-ı Fârisî: 2 Cilt. Millet Kütüphanesi Ali Emîrî (Lugat). Nu.: 135, 136.

2. Yûsuf u Zelîhâ: Mollâ Câmî’nin eserinin nazmen tercümesidir.

3. Gonca-i Bostan: Şeyh Sâdî’nin Bostan’ının nazmen tercümesidir.

4. Nân u Helva: Bahâüddin-i Âmilî’nin eserinin tercümesidir.

5. Hikâyât-ı Hoca Nasrüddin: 1278’de Mısır’da basılan Nasreddin Hoca fıkralarının tercümesidir.

6. Nân u Penîr: Bu da Bahâeddin-i Âmilî’nin Arapça eserinin çevirisi olan bir manzumedir.

İbnü'l-Emin Mahmud Kemal İnal’in ifadesine göre iffetli, güçlü, hoşsohbet ve faziletli biriydi. Yine İbnü'l-Emin’e göre şiirleri kendine mahsus bir edâ-yı Türkî ile yazılmıştır. Dostları arasında Mütercim İzzet Paşa adıyla anılırdı.

Kaynakça

Bursalı Mehmed Tâhir (1333). Osmanlı Müellifleri. C.2. İstanbul. 342-343.

Develioğlu, Abdullah (1973). Büyük İnsanlar (3000 Türk İslâm Müellifi). İstanbul. 299.

İbnü'l-Emin Mahmud Kemal (1988). Son Asır Türk Şairleri. C.2. İstanbul. 764-766.

Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (1982). “İzzet”. C.5. İstanbul: Dergâh Yay. 47.

Köksal, M. Fatih (1998). Kayserili Divan Şairleri. Kayseri: Geçit Yay. 180-182.

Köksal, M. Fatih (2004). “İzzet Paşa”. Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. C. 5. Ankara: AKM Yay. 262-263.

Subaşı, Muhsin İlyas (1998). Kayseri’nin Manevî Mimarları. Ankara. 284-285.

Tuman, Mehmed Nâil (2001). Tuhfe-i Nâilî - Dîvân Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yay. 662.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. MEHMET FATİH KÖKSAL
Yayın Tarihi: 11.09.2013
Güncelleme Tarihi: 30.09.2021

Eserlerinden Örnekler

Gazel

Gör çeşm-i ibretle a gâfil akar suyu

Ömrün de işte böyle geçer sanki kar suyu

 

Allah yolunda sarf idegör âb-ı rûyunu

Her hâksâre sarf edilmez vakâr suyu

 

Havf-i Hudâ’da gözden akan iki katre su

Makbûldür sen aynına alma kokar suyu

 

Âlim yanında bahse girişme sükût et

Sâhilde eşme kuyu ki acı çıkar suyu

 

Bir cism kim gazab küpüdür herc ü merc olur

Nâr-ı gazab alevlene İzzet yakar suyu

(Köksal, M. Fatih (1998). Kayserili Divan Şairleri. Kayseri: Geçit Yay. 182.)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1HAYRETd. ? - ö. 19. yy.Doğum YeriGörüntüle
2KADRÎd. ? - ö. 1604Doğum YeriGörüntüle
3ALİd. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4CEYHUNÎ, Karslıd. 1843 - ö. 1912-1913?Doğum YılıGörüntüle
5MEKKÎ Mehmed, Mekkelid. 1843 - ö. 1910Doğum YılıGörüntüle
6AHMED HAMDİ, Rizelid. 1843 - ö. 1886\'dan sonraDoğum YılıGörüntüle
7MAHİRÎ, Osmand. 1850 - ö. 1914Ölüm YılıGörüntüle
8Baha Tevfikd. 1884 - ö. 19 Mayıs 1914Ölüm YılıGörüntüle
9KEVSER, Kevser Hanımd. ? - ö. 1914 ds.Ölüm YılıGörüntüle
10Burhan Güneld. 7 Nisan 1947 - ö. 21 Aralık 2012MeslekGörüntüle
11İsmail Hakkı Paşad. 1839-40 - ö. 18 Ocak 1913MeslekGörüntüle
12DEM’Î, Yûsufd. 1844 - ö. 1862MeslekGörüntüle
13AHMED REŞÎD, Yayaköylüd. ? - ö. 1841?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14MEHMED HAYRİ BEY, Rusçuklud. ? - ö. 19. yy.Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15EMRÎ, Murâd Emrî Efendi, Tırnavalıd. 1851 - ö. 1917Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16FENÂYÎ, Fenâyî Deded. ? - ö. 1519-20Madde AdıGörüntüle
17HİCÂZÎ, Derviş Hicâzîd. ? - ö. 1669-70Madde AdıGörüntüle
18KÂSID, Molla Abdullahd. ? - ö. 19. yy.Madde AdıGörüntüle