Madde Detay

İstanbul'da 1259/1843 yılında doğdu. Asıl adı Mustafa Refîk'tir. Şiirlerinde Refîk mahlasını kullandı. Önceleri belirli bir tahsil görmedi, evinde kendisini yetiştirdi. On beş yaşlarındayken o günlerde yeni açılmış olan Mekteb-i Mülkiye'ye girdi ve sınavı vererek birinci sınıftan diploma aldı. Mezahib Odasında memur olarak görev yaptı. O günlerde tesis edilen ve önemli bir cemiyet olan Yeni Osmanlılar Cemiyeti'ne altıncı üye olarak katıldı ki diger beş üye dönemin aydınlarından Mehmed Bey, Âyetullah Bey, Nâmık Kemâl, Nûri Bey ve Reşâd Bey'dir. Çok genç yaşta, yirmi üç yaş civarında iken 1282/1865 yılında İstanbul'da koleradan vefat etti.

Refîk'in Letâ'if-i İnşâ adlı yayımlanmış bir eserinin olduğu, bu eserin meşhur ediplerin yazdıkları ve söyledikleri latifelerden ve güzel sözlerden derlendiği, hatta Çaylak Tevfîk'in beş cilt olarak hazırlayıp yayımladığı meşhur Letâ'if-i İnşâ adlı eserinin Refîk'in eserine zeyl olduğu bildiriliyorsa da (İnal 1988: 1404) Özege Kataloğu'nda böyle bir esere rastlanılmamıştır .

Çok genç yaşta vefat etmesine rağmen Refîk, Tercümân-ı Ahvâl ve Rûznâme-i Cerîde-i Havâdis gibi devrin önemli gazetelerinde yazılar ve şiirler yayımlamış, daha on dokuz yaşında iken 1279/1862 senesinde Mir'ât adlı resimli bir mecmua çıkarmıştır ki bu mecmua ilk resimli mecmua olarak bilinmektedir. Bu mecmua ancak yedi sayı çıkabilmiş ve Âlî Paşa'nın emriyle kapatılmıştır. İbnü'l-Emin'e göre elde bulunan şiirlerine, gazete ve mecmualardaki yazılarına bakıldığında Refîk Bey'in şiir ve inşası mükemmeldir; çok zeki, güzel ahlaklı, çalışkan ve istikbal vadeden bir gençtir; eğer genç yaşında vefat etmeseydi önemli eserlere imza atabilirdi. Nâmık Kemal, Recâî-zâde Ekrem, Çaylak Tevfik, Ebuzziyâ Tevfik, Süleyman Nazîf genç yaşta vefat eden Refîk hakkında hep övücü ve takdir edici sözler söylemişlerdir (İnal 1988: 1405, 1407, 1410). Şiirlerine örnek Son Asır Türk Şairleri'ndedir.

İnal, İbnü'l-Emin Mahmud Kemal (1988). Son Asır Türk Şairleri. C. III. İstanbul: Dergâh Yay.

Mehmed Süreyya (1311). Sicill-i Osmânî. C. II. İstanbul.

Gazel

Şevk-i ruhsârın hayâlidir gül-i sahrâ-yı aşk

Şîve-i câdû-yı gamzendir füsûn-peymâ-yı aşk

Aks-i tab'-ı ârızınla dûzahı cennet eder

Var hisâb eyle nedir sûz-ı dil-i şeydâ-yı aşk

Ben şehîdi tîg-ı gamzenle sen ihyâ eyledin

Âferîn ey nutk-ı cân-bahşın dem-i Îsâ-yı aşk

Gel geç ey zâhid bu da'vâdan mey-i kevser dahi

Olamaz hem-neş'e-i yek-cur'a-i sahbâ-yı aşk

Ben Kelîm-i Tûr-ı ma'nâyım Refîkâ asrda

Dest-i i'câz-ı kemâldir yed-i beyzâ-yı aşk

(İnal, İbnü'l-Emin Mahmud Kemal (1988). Son Asır Türk Şairleri. C. III. İstanbul: Dergâh Yay. 1411.)