Madde Detay
NÂ'İL
(d. 1240/1824 - ö. 1303/1885)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
1240/1824-25 senesinde Kayseri’de doğdu. Asıl adı Mehmed Nâ’il’dir. Kayseri müftüsü Sâlim Efendi’nin oğludur. “Nâ’il-i Ebu’l-fezâil” lakabıyla tanındı. Babası Sâlim Efendi, doğumuna Güherveş Sâlimâ söyle babayâne ana târîh / Kadem saldı Muhammed Nâ’il oğlum geldi dünyâya beytini tarih düştü. Gerekli ilk bilgilerini aldıktan sonra Arapçayı ve dinî ilimleri babasından, Farsçayı da Osman Seyfi Bey’in oğlu Şa’bân Beyefendi’den öğrendi. Bir aralık Kayseri’nin meşhur âlimlerinden Kâsım Efendi’den ders aldı. Otuz yıldan fazla ilim tahsil etmekle uğraştı. Medrese tahsilini tamamladıktan sonra babası Sâlim Efendi’den icâzet-nâmesini aldı. Bir müddet Kayseri’de ilim öğretmekle meşgul oldu. Özellikle fıkıh olmak üzere şer’î ilimlerde yüksek derecesi sayesinde -bütün dedeleri ve babası Sâlim Efendi gibi ona da- Kayseri müftülüğü görevi tevdi edildi. 3 Cemâziyelâhir 1298/3 Mayıs 1881'de aldığı fetva görevini 1303/1885-86 tarihindeki ölümüne kadar sürdürdü. Kabri Kayseri’de İbrahim Tennûrî türbesi civarındadır.
Ahmed Nazif, "Kendileri âlim ve zarif şahsiyetlerin büyüklerinden olup hikmet ve şeriat fenlerinin derinliklerine vâkıf, Farsçanın inceliklerini anlayan, nükteci bir fâzıl, seçkin bir şair idiler. Gönle yer eden şiirleri, fazilet ve irfanına eşsiz birer delildir." (1991: 96) diyerek şairin ilmî ve edebî yönünü değerlendirir. İbnü'l-Emin Mahmud Kemal de şairin “gibi” redifli gazelini emsal göstererek “ağzı söze pek yakışan ve söylediğini bilen ayıklardan olduğu" değerlendirmesini yapmıştır. Şairin mahallî şiir mecmualarında bulunan şiirleri Ahmet Emin Güven tarafından derlenerek yayımlanmıştır (1999: 141-221). Buradaki şiirlerinden anlaşıldığına göre divan edebiyatının hemen bütün nazım şekillerinden ürünler veren Nâil’in Enver, Mes’ûd, Hâşim Şefîk, Sâlim gibi babası, kardeş ve yakın çevresinden hemşehrisi şairlerle nazireleştiği, birbirlerinin şiirlerine tahmisler, tesdisler yazdıkları anlaşılmaktadır. Yine bu şiirlerden şairin Hâmî adlı bir kardeşi olduğuna da öğrenebiliyoruz.
Kaynakça
Diriöz, Meserret, Haydar Ali Diriöz (hzl.). (1991). Ahmed Nazif, Kayseri Meşhurları (Kayseriyye Meşâhiri). Kayseri.
Güven, Ahmet Emin (1999). Şair Hisarcıklızadeler. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yay.
Güven, Ahmet Emin (2000). Kayseri’de Mecmualar. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yay.
İbnü'l-Emin Mahmud Kemal (1988). Son Asır Türk Şairleri. C.2. İstanbul: Dergâh Yay.
Köksal, M. Fatih (1998). Kayserili Divan Şairleri. Kayseri: Geçit Yay.
Kurnaz, Cemal, M. Tatcı (2001). Mehmed Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî - Dîvân Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C.2. Ankara: Bizim Büro Yay.
Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (1986). “Nâil”. C.6. İstanbul: Dergâh Yay.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: PROF. DR. MEHMET FATİH KÖKSALYayın Tarihi: 03.01.2014Güncelleme Tarihi: 22.08.2021Eserlerinden Örnekler
Gazel
Nâle-i dil-sûzumuz hayret-fezâdır ney gibi
Dehşet-efzâdır figânım na’re-i hey hey gibi
Girmedi bir kerrecik dâmânı yârin destime
Pâyine çok düşdüm ammâ hayf o şûhun fey gibi
Çeşm-i bîmârın gamıyla gör nasıl kan dökdi göz
San Kızılırmak’daki emvâc-ı pey-der-pey gibi
Yâreden yer kalmadı yâr olsun artık Yaradan
Çeşm ü müjgânın ser-â-pâ tende işler key [gibi]
Ol büt-i sengîn-dilin bezmi beni bî-şerm ider
Var mı her meşrebden anlar şey cenâb-ı mey gibi
Dilde cânâ kalmadı sabr u tahammül yâreden
Çeşm-i hûn-hârın ne kanlar içdi câm-ı mey gibi
Şerm ile takdîm ider Nâ’il bu nev-güftârını
Tuhfe-i bezm-i hünermendân olur bir şey gibi
(Diriöz, Meserret ve Haydar Ali Diriöz (hzl.). (1991). Ahmed Nazif, Kayseri Meşhurları (Kayseriyye Meşâhiri). Kayseri. 96.)
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 03.01.2014Güncelleme Tarihi: 22.08.2021Eserlerinden Örnekler
Gazel
Nâle-i dil-sûzumuz hayret-fezâdır ney gibi
Dehşet-efzâdır figânım na’re-i hey hey gibi
Girmedi bir kerrecik dâmânı yârin destime
Pâyine çok düşdüm ammâ hayf o şûhun fey gibi
Çeşm-i bîmârın gamıyla gör nasıl kan dökdi göz
San Kızılırmak’daki emvâc-ı pey-der-pey gibi
Yâreden yer kalmadı yâr olsun artık Yaradan
Çeşm ü müjgânın ser-â-pâ tende işler key [gibi]
Ol büt-i sengîn-dilin bezmi beni bî-şerm ider
Var mı her meşrebden anlar şey cenâb-ı mey gibi
Dilde cânâ kalmadı sabr u tahammül yâreden
Çeşm-i hûn-hârın ne kanlar içdi câm-ı mey gibi
Şerm ile takdîm ider Nâ’il bu nev-güftârını
Tuhfe-i bezm-i hünermendân olur bir şey gibi
(Diriöz, Meserret ve Haydar Ali Diriöz (hzl.). (1991). Ahmed Nazif, Kayseri Meşhurları (Kayseriyye Meşâhiri). Kayseri. 96.)
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 22.08.2021Eserlerinden Örnekler
Gazel
Nâle-i dil-sûzumuz hayret-fezâdır ney gibi
Dehşet-efzâdır figânım na’re-i hey hey gibi
Girmedi bir kerrecik dâmânı yârin destime
Pâyine çok düşdüm ammâ hayf o şûhun fey gibi
Çeşm-i bîmârın gamıyla gör nasıl kan dökdi göz
San Kızılırmak’daki emvâc-ı pey-der-pey gibi
Yâreden yer kalmadı yâr olsun artık Yaradan
Çeşm ü müjgânın ser-â-pâ tende işler key [gibi]
Ol büt-i sengîn-dilin bezmi beni bî-şerm ider
Var mı her meşrebden anlar şey cenâb-ı mey gibi
Dilde cânâ kalmadı sabr u tahammül yâreden
Çeşm-i hûn-hârın ne kanlar içdi câm-ı mey gibi
Şerm ile takdîm ider Nâ’il bu nev-güftârını
Tuhfe-i bezm-i hünermendân olur bir şey gibi
(Diriöz, Meserret ve Haydar Ali Diriöz (hzl.). (1991). Ahmed Nazif, Kayseri Meşhurları (Kayseriyye Meşâhiri). Kayseri. 96.)
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
Gazel
Nâle-i dil-sûzumuz hayret-fezâdır ney gibi
Dehşet-efzâdır figânım na’re-i hey hey gibi
Girmedi bir kerrecik dâmânı yârin destime
Pâyine çok düşdüm ammâ hayf o şûhun fey gibi
Çeşm-i bîmârın gamıyla gör nasıl kan dökdi göz
San Kızılırmak’daki emvâc-ı pey-der-pey gibi
Yâreden yer kalmadı yâr olsun artık Yaradan
Çeşm ü müjgânın ser-â-pâ tende işler key [gibi]
Ol büt-i sengîn-dilin bezmi beni bî-şerm ider
Var mı her meşrebden anlar şey cenâb-ı mey gibi
Dilde cânâ kalmadı sabr u tahammül yâreden
Çeşm-i hûn-hârın ne kanlar içdi câm-ı mey gibi
Şerm ile takdîm ider Nâ’il bu nev-güftârını
Tuhfe-i bezm-i hünermendân olur bir şey gibi
(Diriöz, Meserret ve Haydar Ali Diriöz (hzl.). (1991). Ahmed Nazif, Kayseri Meşhurları (Kayseriyye Meşâhiri). Kayseri. 96.)
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | İsmet Özel | d. 19 Eylül 1944 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | YETER BİBİ, Yeter Demirci | d. ? - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | SÂLİM, Mehmed | d. 1775/76? - ö. 1858 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | MUSTAFA NÛRÎ PAŞA | d. 1824 - ö. 1890 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | EMÎN/VAHÎD, Solaklar Kethudâsı-zâde Mehmed Emîn Vahîd Efendi | d. 1824 - ö. 1887 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | SÂFÎ, Ahmed Sâfî, Tokatlı | d. 1824 - ö. 1873 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | RÜŞDÎ, Mühürdâr-zâde Hüseyin Hüsnî Rüşdî Efendi | d. 1819 - ö. 1885 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | BENDÎ | d. 1839 - ö. 1885 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | ŞEMSÎ BABA, Yûsuf Şemseddîn, Eğribozlu | d. 1796 - ö. 1885 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | MUSLİHİDDİN, Muslihiddin Lârî Efendi | d. ? - ö. 1571/1572 | Meslek | Görüntüle |
11 | İZZET, İzzet Efendi | d. ? - ö. 1821 | Meslek | Görüntüle |
12 | SA'DÎ, Hâfız Ahmed Sa'dî, Havran-Edremitli | d. ? - ö. 1882 | Meslek | Görüntüle |
13 | ZÂHİRÎ, Hacı Abdullah Ağa | d. ? - ö. 1824-25 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | ŞERÎFÎ, Muhammed | d. 1772 - ö. 1844 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | NEBÎL, Mehmed Nebîl Bey, Hâfız Mehmed Nebîl Bey, Nebîl Bey | d. 1842-43 - ö. 1890 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | HİCÂZÎ, Ahmed Hicâzî Efendi | d. ? - ö. 1630-31 | Madde Adı | Görüntüle |
17 | NİHÂLÎ, Vekil Sinan-zâde Mehmed Nihâlî Efendi | d. ? - ö. 2 Ocak 1618 | Madde Adı | Görüntüle |
18 | ZEYNEB | d. ? - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |