RÜŞDÎ PAŞA, Mehmed Rüşdî Paşa, Erzurumlu

(d. 1164/1750 - ö. 1236/1821)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

1164/1750 yılında Erzurum'da doğdu. Asıl adı Mehmed Rüşdî Paşa'dır. Erzurum ulemasından bir zatın oğludur. İyi bir öğrenim gördü. Kitabet fenninde kendini yetiştirdi ve önceleri bu özelliğiyle tanındı. Daha gençlik yıllarında iken mektupçuluk göreviyle bazı vezirlerin maiyetlerinde bulundu. Sonra Anapa valisi Ferruh Ali Paşa'ya divan kâtibi oldu ve onun yardımıyla hâcegân sınıfına dâhil edildi. İstanbul'a geldi. Kapudân-ı Deryâ Cezâyirli Hasan Paşa'nın kâtipliğine memur oldu. Hasan Paşa'nın vefatından sonra devlette bazı görevlere getirildi. Padişah III. Selîm zamanında Mısır'a sevk edilen ordu-yı hümûyûnun nüzul emanetinde bir müddet görev yaptı. Sonra bazı vezirlerin kapı kethudalıkları görevinde bulundu. Bu görevlerinden sonra sırasıyla Selânik Mübâya'a-i Mîriyyesinde, yeniçeri efendiliğinde, baş muhasebe haceliğinde, nişancılık mansıbında görevlendirildi. 1224/1809 tarihinde Sofya nazırlığına memur edildi. 1227/1812 senesinin Ramazan ayında vezaret rütbesi verilerek rikâb-ı hümâyun kaymakamlığı görevine getirildi. Bu görevinde iken kendisine has kabiliyeti ve dirayeti ile başarılı hizmetler yaptı. Buna rağmen 18 ay kadar sonra kaymakamlık makamından alınarak Gelibolu'da ikamete memur edildi. Daha sonra uhdesine Silistre ve Vidin eyaletleri tevcih edildi. 1235/1820 senesinde İnebahtı ve bunu müteakiben Bosna eyaleti valiliği görevi verildi. Kısa süre zarfında bu görevlerini yerine getirmek için İskeçe'ye gitti. Bir müddet İskeçe'de ikametle bu görevini yerini getirdiği sırada 1236/1821 senesinin başlarında Ankara ve Kangırı sancakları kendisine ihale edildi. Çok kısa bir süre sonra da Sofya Valiliği verildi ve Sofya'ya gitti. Sofya'ya varışının on beşinci gününde 72 yaşlarında iken 1236/1821 senesinin sonlarında vefat etti. Sofya'da defnedildi.

Fatîn'e göre Nakşıbendî tarikatına mensup olan Rüşdî Paşa'nın şiiri ve nesri ile beğenilen üslubu herkes tarafından kabul görmüştür; değerli ve hizmetleri çok olan bir vezirdir (1271: 135).

Kaynakça

Bursalı Mehmed Tahir (1333). Osmanlı Müellifleri. C. II. İstanbul.

Fatîn Dâvud (1271). Hâtimetü'l‑Eş‘âr. İstanbul.

Şemseddîn Sâmî (1308). Kâmûsü'l‑A‘lâm. C. III. İstanbul.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. MEHMET ARSLAN
Yayın Tarihi: 01.08.2014
Güncelleme Tarihi: 01.12.2020

Eserlerinden Örnekler

Gazel

Ittırâd üzre degil ise de çarhın güzeri

Yine bir hâl ile tekdîr ider ehl-i hüneri

Kayd-ı efkâr idemez dagdaga-i câh u emel

Bezm-i tefvîzde olan ârif-i sırr-ı kaderi

Ehl-i dâniş sitem-i dehr ile pâ-mâl olmaz

Görse mecnûn bile hâk üzre bırakmaz güheri

Cânib-i Hakk'a giden tîr-i du'â-yı ihlâs

Getürür bezm-i İlâhî'den icâbet haberi

Tagıdup zülfini bîdâr ider ol şûhı sabâ

Şeb-i târîk-i gamın elbet olur bir seheri

Himmeti nâ'il-i maksûd ider ‘âlî-tab'ı

Zannı mikdârı alur feyz-i Hudâ'dan eseri

Bî-ivazdır kerem-i Hazret-i bârî Rüşdî

Şâh olur mûra eger olsa inâyet nazarı

(Fatîn Dâvud (1271). Hâtimetü'l‑Eş‘âr. İstanbul. 133.)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1NEF'Î, Ömer Efendid. 1572? - ö. 1635Doğum YeriGörüntüle
2YUNUS, Yunus Orald. 1910 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3HÜSEYİN SÜMMÂNÎOĞLU, Hüseyin Yazıcıd. 15.08.1937 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4ŞEYHÎ, Molla-zâde Şeyh Süleymân Şeyhî Efendid. 1749-1750 - ö. 1819-1820Doğum YılıGörüntüle
5İSMET, İbrâhîm İsmet Efendid. 1750 - ö. 1807Doğum YılıGörüntüle
6ATÂ, Atâullah Efendi-zâded. 1750-51 - ö. 1814-15Doğum YılıGörüntüle
7ÂŞIKÎ MEHMEDd. 1765 - ö. 1821Ölüm YılıGörüntüle
8MUHİB, Abdürrahîm Efendid. ? - ö. 1821Ölüm YılıGörüntüle
9İZZET, İzzet Efendid. ? - ö. 1821Ölüm YılıGörüntüle
10İoan Peyoglud. 1964 - ö. ?MeslekGörüntüle
11NEDÎM, Mahmûd Nedîm Paşad. 1818 - ö. 1883MeslekGörüntüle
12ZARÎF MUSTAFA PAŞA, İstanbullud. 1816 - ö. 1861MeslekGörüntüle
13KUDSÎ, Abdullah Kudsîd. ? - ö. 1914?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14HAKKÎ, Şeyh İsmail Hakkı Zühdi Efendid. 1862 - ö. 1913Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15ZİHNÎ, Mehmed Nedretd. 1835 - ö. 1891Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16YÜSRÎ, Hamamcı-zâde İsmâil Ağad. ? - ö. 19. yy.Madde AdıGörüntüle
17ŞEYHÎ, Kudsî-zâde Mehmed Şeyhî Efendid. ? - ö. 1674-75Madde AdıGörüntüle
18MOLLA HACId. ? - ö. 19. yy.Madde AdıGörüntüle